Sağlık hizmetine mi ihtiyacınız var?
Nereden yardım alabileceğiniz
Bir kaza, ciddi bir hastalık veya başka bir ciddi durum olduğunda tıbbi acil durum numarası 113’ü arayın. Acil durum hizmetlerini ararken Norveççe veya İngilizce konuşuyor olmanız gerekmektedir.
Endişelenmek gereken bir şey olmaması ihtimali nedeniyle acil durum hizmetlerini arama konusunda çekimser hissetmek yaygın bir durumdur ancak az arama yapmaktansa çok arama yapmak daha iyidir.
Aile hekiminiz ulaşılabilir değilken derhal yardıma ihtiyacınız olması halinde tıbbi acil durum hizmeti (legevakt) ile iletişime geçin. Tıbbi acil durum hizmeti günün 24 saati açıktır.
Çalışma saatleri içinde yardıma ihtiyacınız olursa önce aile hekiminizle irtibata geçin.
Norveç’te tıbbi acil durum hizmetlerinin telefon numarası (+47) 116 117’dir. Bu numarayı ararsanız size en yakın tıbbi acil durum hizmetine yönlendirilirsiniz.
Doktorunuz ya da aile hekiminiz (fastlege) normalde her tür sağlık sorunu için irtibata geçilecek ilk kişidir.
Ulusal Nüfus İdaresi’nde kayıtlı olan ve bir Norveç belediyesinde ikamet eden herkes kendi aile hekimi hakkına sahiptir. “D” numarası olan kişiler, birkaç istisna ile birlikte bir aile hekimi hakkına sahip değildir.
Çocuklarınız, 16 yaşına gelene kadar sizinle aynı aile hekimi hakkına sahiptir.
Aile hekiminizden randevu almak için bir kullanıcı ücreti (egenandel) ödemeniz gerekmektedir. Bu ücretin miktarı, doktorunuzun sunduğu hizmetin türüne göre farklılık gösterir ancak bu tutar genellikle NOK 150 ile 375 arasındadır.
Bir aile hekimi bulmanız gerekiyorsa veya aile hekiminizi değiştirmek istiyorsanız bunu burada Helsenorge’de aile hekimi değiştirme hizmeti kısmında yapabilirsiniz.
Aile hekiminiz size ne konuda yardımcı olabilir?
Aile hekiminizi çoğu fiziksel ve ruhsal rahatsızlık için ziyaret edebilirsiniz. Aile hekiminiz durumunuzu değerlendirecek ve gerekirse sorununuz konusunda size yardımcı olacaktır. Aile hekiminiz aynı zamanda basit muayeneler yapabilir, ilaç reçeteleyebilir ve çalışamayacak kadar hastaysanız hastalık izni için rapor (sykemelding) hazırlayabilir.
Gerekirse aile hekiminiz sizi psikolog gibi bir uzmana ya da bir hastanede özel bir muayene veya tedavi için sevk edebilir.
Helsenorge’de hizmet sunan birçok aile hekimi bulunmaktadır. Aile hekiminizin iletişim bilgilerine ulaşmak için oturum açın ve hekiminizin Helsenorge üzerinden hangi dijital hizmetleri sunduğunu görün.
Norveç’te sağlık hizmetlerinde çalışan herkesin gizlilik yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu, kişisel bilgilerinizin yalnızca sizi tedavi eden veya edecek olan sağlık profesyonelleri tarafından paylaşılabileceği anlamına gelmektedir.
Bir sağlık profesyoneline bir bilgi ifşa etmekten korkmanıza gerek yoktur. Bu kişilerin ne kadar bilgisi olursa size yardım etmeleri o kadar kolay olacaktır.
Bir kişinin hayatının ve sağlığının risk altında olabileceği durumlarda sağlık hizmeti personelinin gizlilik yükümlülüğünü ihlal etme izni vardır.
Sağlığınız, hastalığınız ve tedavinizle ilgili bilgileri anladığınız bir dilde alırsınız. Norveççe’yi anlamakta ve konuşmakta zorlanıyorsanız tercih ettiğiniz dilde bir tercüman edinme hakkına sahipsiniz.
Sağlık hizmetlerinde tercümanlar hakkında daha fazla bilgi edinin.
Hastaneye mi ya da bir uzmanı görmeye mi gidiyorsunuz?
Hastanede veya bir uzman tarafından tedavi
Aile hekiminizin sunamayacağı bir muayeneye veya tedaviye ihtiyacınız olursa sevk edilmeniz (henvisning) gerekecektir. Sevk, aile hekiminizin sunduğu ve bir hastanede veya uzman bir hekim (spesialist) tarafından daha detaylı şekilde muayene edilmeniz gerektiğini belirten bir tür doğrulamadır.
Psikologlar, diş doktorları, göz doktorları, manuel terapistler ve kiropraktörler de alanlarındaki uzmanlar tarafından değerlendirme ve tedavi için hastaları sevk edebilir. Ebeler hastaları laboratuvar tahlilleri için sevk edebilir.
Sevki alan hastane veya uzman, 10 gün içinde bir muayene veya tedavi hakkınız bulunup bulunmadığını değerlendirmelidir. Acil durumlar için sevk edilmeye ihtiyacınız yoktur.
Tedavi hakkınız olduğu söylenmişse randevu alana kadar beklemeniz gerekir. Muayene veya tedavi için randevu almanız birkaç günden birkaç aya kadar sürebilir.
Uzman bir sağlık hizmetinden bakım almaya hakkınız olduğu belirlenmişse bu bakımı nerede almak istediğinizi seçme hakkınız bulunmaktadır.
Bir kamu sağlık hizmeti merkezi ile kamu sektörüyle anlaşması olan özel bir sağlık hizmeti merkezi arasında seçim yapabilirsiniz.
Tedavinizin tümünü veya bir kısmını farklı konumdaki bir sağlık hizmeti merkezinde almayı da seçebilirsiniz. Örneğin değerlendirmenizi bir yerde yaptırabilir, ikinci bir yerde ameliyat olabilir ve üçüncü bir yerde rehabilitasyon alabilirsiniz.
Tedavi yerini seçme konusunda rehberliğe veya tavsiyeye ihtiyacınız varsa aile hekiminizle görüşün veya 23 32 70 00 numaralı telefondan Veiledning Helsenorge’yi arayın.
Tedavi merkezinin değiştirilmesi
yapabilirsiniz. Böyle bir durumda, bekleme listesinde olduğunuz ve tedavi için beklediğiniz yerle irtibata geçmeli ve sevkin, tedavi için seçtiğiniz konuma gönderilmesini talep etmelisiniz.
Ne tür bir tedavi göreceğinize karar verme hakkına sahipsiniz. Bakımınız konusunda bir sağlık hizmeti profesyoneliyle beraber karar verdiğiniz bu duruma paylaşımlı karar verme (samvalg) denmektedir.
Karar verme sürecine katılırken, farklı tedavi ve muayene seçeneklerinin avantajları ve dezavantajları hakkında bilgi alacaksınız. Bunları size neyin önemli geldiğine göre karşılaştırıp değerlendirebilirsiniz. Sağlık hizmeti profesyonelleri bu süreçte sizi destekleyecektir.
Bu kararı sağlık hizmeti profesyonellerine veya aile üyelerine bırakmayı da seçebilirsiniz.
Sağlık hizmeti için ödeme
Sağlık hizmetinin maliyeti nedir?
Bir yetişkin olarak, kamu sağlığı hizmetlerinde yardım aldığınızda belli bir miktar (egenandel) ödemeniz gerekmektedir.
Fizyoterapistler ve psikologlar gibi birçok terapistin kamu sektörüyle anlaşması vardır. Bu, sizin bir kullanıcı ücreti ödemeniz, kalan miktarın ise kamu sektörü tarafından karşılanması anlamına gelir. Ödeme ve maliyetler konusunu sağlık hizmeti sağlayıcınıza önceden sorun.
Hastanede yatılı bakım ücretsizdir. Bununla birlikte, bir hastanede ayakta tedavi kliniğinde (poliklinikk) bir hastaysanız kullanıcı ücreti ödemeniz gerekmektedir.Muafiyet kartı
2024 yılı sırasında kullanıcı ücretlerinde NOK 3165’tan fazla ödeme yapmış olduğunuzda bir muafiyet kartı (frikort) alırsınız. Muafiyet kartınız olduğunda takvim yılının kalanı için kullanıcı ücreti ödemeniz gerekmez.
Muafiyet kartına Helsenorge’de “Frikort og egenandeler” altında ulaşılabilir. Ayrıca dijital muafiyet kartınızın bir ekran görüntüsünü alabilir veya karar mektubunu yazdırabilirsiniz.Kullanıcı ücretini ödeyemezseniz yine de yardım alırsınız.
Kamu sektörüyle anlaşması olmayan özel sağlık hizmetlerinde tedavi görürseniz tüm masrafları sizin ödemeniz gerekmektedir.
Tercih ettiğiniz sağlık hizmetinin kamu hizmeti sunup sunmadığını önceden kontrol edin.
Diş tedavisi için ödeme
18 yaş üstü yetişkinlerin diş tedavilerini kendilerinin ödemesi gerekmektedir. Belli diş hastalıkları gibi bazı istisnalar bulunmaktadır. Diş doktorunuza, tedavinizin bir kısmı için geri ödeme alma hakkınız olup olmadığını sorun.
Tedaviye ihtiyacınız olan yıl sırasında 19 ile 24 yaşları arasındaysanız kamu diş sağlığı hizmetlerinden daha az pahalı bir diş tedavisi görme hakkınız olabilir.
Kamu sektörü tarafından karşılanan tedavi için bir konuma gidip gelirken mali destek alabilirsiniz. Genel olarak, ulaşım şekliniz fark etmeksizin, hasta yolculuğunuz için kilometre başına sabit bir tutarla (standart ücret) mali destek alırsınız. Yolculuğunuz tamamlandıktan sonra mali destek için başvurabilirsiniz. Helsenorge’de dijital olarak başvurabilir ya da kâğıt başvuru formu kullanabilirsiniz.
Sağlığınızla veya trafikle ilgili bir sebepten dolayı yolculuğunuzu kendiniz organize edemiyorsanız talep edilmiş hasta seyahati (rekvirert reise) hakkına sahip olabilirsiniz. Bu durumda Pasientreiser (“Hasta seyahati”) yolculuğunuzu organize edecek ve sizin için ulaşım şeklini seçecektir. Bunun için biraz bekleme süresi olacak ve mümkün olduğunda birkaç hasta beraber yolculuk yapacaktır.
Mali desteğe başvurma konusunda yardım almak için veya hasta yolculuğunuz hakkında sorularınız olması halinde 05515 numaralı telefonu arayarak Pasientreiser ile irtibata geçebilirsiniz.
Ulusal Sigorta Sistemi (Folketrygden) Norveç’te refah devletinin önemli bir parçası olup farklı yaşam durumlarındaki sakinleri için mali güvenlik sağlamayı amaçlamaktadır. Sistem; hastalık, engellilik, gebelik ve doğum, işsizlik, yaşlılık, ölüm ve bir gelir sağlayıcının kaybı durumunda mali destek sağlamaktadır.
Normalde Norveç’te, burada ikâmet edip ülkeye vergi ödediğiniz zaman otomatik olarak Norveç Ulusal Sigorta Sisteminin üyesi olursunuz. Üye olmak için en az 12 ay Norveç’te kalmayı planlıyor olmanız gerekmektedir.
Kısa bir süre için de olsa Norveç’ten giderseniz Norveç Ulusal Sigorta Sistemindeki üyeliğinizi kaybedebilirsiniz. Uzun bir süre yurt dışında kalmayı planlıyorsanız kurallar hakkında bilgi edinmeniz önemlidir.
Çalışma ve hastalık
Norveç’te, hastalık veya yaralanma nedeniyle çalışamıyorsanız bir gelir sağlayacak birkaç farklı destek sistemimiz bulunmaktadır.
Bakıma ihtiyacınız varsa, ek tıbbi masraflarınız varsa veya yardımcı cihaz ve adaptasyonlara ihtiyaç duyuyorsanız da destek alabilirsiniz.
Tam olarak nelere hakkınız olduğu durumunuza bağlı olacaktır. Durumunuzla ilgili olabilecek mali destek hakkında daha fazla bilgiyi NAV web sitesinde bulabilirsiniz: Helse og sykdom (nav.no).
Gebelik, doğum kontrolü ve kürtaj
Hamile misiniz?
Gebe kadınlar ve doğum yapan kadınlara ilişkin tüm sağlık hizmetleri ücretsizdir. Hastanede doğum da ücretsizdir.
Hamile olduğunuzu öğrendiğinizde gebeliğiniz sırasındaki takip için yerel kamu sağlığı merkezinizle (helsestasjon) veya aile hekiminizle irtibata geçin.
Gebelik sırasında size dokuz randevu sunulacaktır. Bu randevular, 11. ve 13. haftalar (+ 6 gün) arasında erken bir ultrason muayenesiyle doğum öncesi tanısının yanı sıra ve 17. ve 19. haftalar arasında bir ultrasonu da kapsamaktadır.
Doğum yaptıktan sonra siz ve bebeğiniz yerel kamu sağlığı merkezinizde takip edileceksiniz.
Doğum başladığında kiminle nasıl irtibata geçeceğiniz ve nereye gideceğiniz konusunda bir doktorla veya ebeyle görüşün. Doğumunuz başladığında mutlaka doğum servisini arayarak bilgi verin. Doğum servisinin telefon numarasını hastanenin web sitesinde bulabilirsiniz.
Gebelik, doğum ve doğum sonrası dönemle ilgili videolar
Gebelik, doğum ve doğum sonrası dönemle ilgili bilgilendirici videolar izleyin.
Bebek besini ve emzirme
Bebeğiniz doğduğunda çocuğunuz için besin ve yemekler konusunda birçok sorunuz olabilir. Emzirme, bebek mamaları veya katı gıdalarla ilgili sorularınız mı var? Burada, tavsiye ve rehberlik sunan videolar bulacaksınız.
Doğum kontrolü ve kürtaj
Prezervatif, hem cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara hem de gebeliğe karşı koruyan tek doğum kontrol yöntemidir. Buradan ücretsiz prezervatif sipariş edebilirsiniz.
Yaşı 22’nin altında olan kişiler doğum kontrol maliyetinin tamamını veya bir kısmını kapsamak üzere mali destek alabilir.
Sizin için hangi doğum kontrol yönteminin doğru olduğunu değerlendirirken şunları düşünmelisiniz:
- doğum kontrol yönteminin nasıl çalıştığı
- ne kadar güvenli olduğu
- maliyetinin ne olduğu
- ne kadar süreyle işe yarayacağı
- yan etkilerinin neler olduğu
Kürtaj isteyip istemediğinize gebeliğinizin 12. haftasına kadar karar verebilirsiniz. Hafta sayısı, son adet döneminizin ilk gününden itibaren sayılır.
Kürtaj, tüm Norveç sakinleri için ücretsizdir.
Kürtaj yöntemleri
Bir gebeliği sonlandırmak için seçim yapılabilecek iki yöntem vardır: cerrahi veya tıbbi kürtaj.
Tavsiyeye ve rehberliğe mi ihtiyacınız var?
Bir gebeliği sürdürmek ile sonlandırmak arasında karar vermek zor olabilir. Konuşacak birine ihtiyacınız varsa hükûmet destekli ücretsiz bir rehberlik hizmeti olan Amathea’yı arayabilirsiniz.
Çocuklar ve ergenler
Çocuklar ve ergenler için sağlık hizmeti
16 yaşın altındaki çocukların kamu sektöründen alınan sağlık hizmetleri için ödeme yapması gerekmez.
18 yaşın altındaki çocuklar ve ergenler, kamu diş kliniklerinde ücretsiz diş tedavisi görme hakkına sahiptir. Burada diş telleri (ortodonti) istisnadır.
Diğer bireyler, örneğin 18 yaş üstü belirli genç kişiler de ücretsiz veya daha az pahalı diş tedavisi görebilir.
0-5 yaş arası çocuklar için kamu sağlığı merkezleri
0-5 yaş arası çocuklar için kamu sağlığı merkezleri, çocuklar ve ebeveynler için yaşadıkları belediyede ücretsiz hizmet sunar. Kamu sağlığı merkezinde bir sağlık hemşiresinden, doktordan ve fizyoterapistten yardım ve tavsiye alabilirsiniz.
Çocuğunuz doğduğu zamandan itibaren okula başlayana kadar 14 randevu sunulacaktır. Kamu sağlığı merkezinde çocuğunuz muayene edilecek, Çocukluk Bağışıklık Programı süresince çocuğunuza aşı yapılacak ve bunun yanı sıra çeşitli konularda bilgiler verilecektir.
Kamu sağlığı merkeziyle istediğiniz zaman irtibata geçebilir veya burayı, planlanmış randevular dışında da ziyaret edebilirsiniz. Kamu sağlığı merkezinin iletişim bilgileri belediyenizin web sitesinde listelenmiş olmalıdır.
Okul sağlık hizmetleri
Okul sağlık hizmetleri tüm ilkokul, ortaokul ve lise öğrencileri için ücretsizdir.
Okul sağlık hizmetlerinde düzenli sağlık kontrolleri, sağlık muayeneleri ve aşılar sunulur. Gerektiğinde onlarla da irtibata geçebilirsiniz.
Gençler için kamu sağlığı merkezi
Gençler için kamu sağlığı merkezleri (Helsestasjon for ungdom, HFU) 12 ila 20 yaş arası gençlere yönelik ücretsiz sağlık hizmetleri sunar. Bu tür bazı sağlık merkezleri, 25 yaşa kadar hizmet sunmaktadır.
Bir HFU’da bir sağlık hemşiresinden veya doktordan yardım ve tavsiye alabilirsiniz; bazı merkezler ebe ve psikolog da bulunmaktadır.
Bir HFU’da fiziksel, cinsel ve ruhsal sağlık gibi konuları görüşebilirsiniz. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar için kontrol yaptırabilir, doğum kontrolü edinebilirsiniz.
Size en yakın kamu sağlığı merkezini bulmak için belediyenizin web sitesini ziyaret ederek bilgi edinebilirsiniz.
Tüm sağlık hizmeti personelinin gizlilik yükümlülüğü bulunmaktadır; bu da sizinle ilgili bilgileri başkalarıyla paylaşamayacakları anlamına gelir.
Yaşınız 12’nin altındaysa çoğu durumda bir sağlık hemşiresinin okul sağlık hizmetlerini ziyaret ettiğinizi ebeveynlerinize söylemesi ve neler hakkında konuştuğunuzu açıklaması gerekecektir.
Yaşınız 12 ile 16 arasındaysa sağlık hizmeti personelinden tüm bilgileri ebeveynlerinizle paylaşmamasını isteyebilirsiniz. Ancak bu durum ciddi bir konuyla ilgiliyse sağlık hizmeti personeli yine de bilgileri ebeveynlerinizle paylaşabilir.
16 yaşına geldiğinizde, sağlık hizmeti personeliyle paylaştıklarınızın ebeveynlerinize söylenip söylenmeyeceğine karar verebilirsiniz. Bu bilgiler rızanız (samtykke) olmadan ebeveynlerinize açıklanmayacaktır.
Yaşınız 16’nın üzerinde olsa bile, sağlık hizmeti personelinin ebeveynlerinizle ara sıra bilgi paylaşması gerekecektir. Bu, ebeveynlerinizin ebeveynlik sorumluluklarını yerine getirebilmeleri için bu bilgilerin gerekli olduğu durumlarda geçerlidir.
Belli durumlarda sağlık hizmeti personeli, örneğin çocuk koruma hizmetleri veya polis gibi diğer kişilere sizinle ilgili bilgileri açıklamak zorunda olabilir. Bu durumlar, kendinize veya başkalarına zarar verme riskinizin olduğu ya da evde açıkça zor bir durum yaşadığınız durumlar olabilir.
13 yaş ve üzeri gençler MinID ile Helsenorge uygulamasında oturum açabilir. Burada gençler için en yakın kamu sağlığı merkezini bulabilir ve aile hekiminizin kim olduğunu öğrenebilirsiniz. Bazı belediyelerde 13 yaş üzeri gençler okulda bir sağlık hemşiresiyle randevu belirleyebilir. Sağlık hemşireleri de okul sağlık hizmetleri ve genel sağlık bilgileri konusunda pratik bilgiler sağlayabilir.
12 yaşınıza geldiğinizde ebeveynlerinizin Helsenorge’de sizin kişisel sağlık bilgilerinize daha az erişimi olacaktır.
16 yaşından itibaren Helsenorge’de oturum açarak bir sağlık hemşiresiyle güvenli dijital iletişim sağlayabilirsiniz. Bu durumda BankID, Buypass veya Commfides ile oturum açmanız gerekmektedir. Artık ebeveynlerinizin Helsenorge’de bilgilerinize erişimi olmayacaktır. Artık Helsenorge’yi kendiniz kullanabilir veya ebeveynlerinize Helsenorge ‘yi sizinle birlikte kullanmaya devam etmeleri için yetki verebilirsiniz.
Ruh sağlığı
Ruh sağlığı
Herkesin fiziksel ve ruhsal sağlığı vardır. Fiziksel sağlığınız ile ruh sağlığınız birbiriyle yakından ilişkilidir ve birinin diğeri üzerinde etkisi olacaktır.
Fiziksel sağlık vücudunuzun durumunu kapsar. Ruh sağlığı ise düşünceleriniz ve duygularınız, kendinizle ilgili nasıl hissettiğiniz, ilişkilerin ve gündelik hayatın nasıl üstesinden geldiğiniz ile ilgilidir.
İyi bir ruh sağlığı; hayattan memnun olmak, aidiyet hissine sahip olmak, hayatta anlam bulmak ve ortaya çıkabilecek genel sorunlarla baş edebilmek olarak tanımlanabilir.
Bir şeylerle mücadele etmek normaldir
Ruhsal olarak nasıl hissettiğiniz bir günden diğerine ve zaman içinde değişebilir. Çoğu kişi ruh sağlıklarının yaşamları boyunca değiştiğini görecektir. Zaman zaman ruh sağlığı ile ilgili zorluklar yaşamak, ruh sağlığınızın kötü olduğu veya bir ruhsal bozukluğunuz olduğu anlamına gelmez.
Gündelik hayatta yaşanan yaygın zorluklar arasında şunlar bulunmaktadır
- yoğun veya sürekli endişe yaşamak
- depresif veya üzgün hissetmek
- stresli ve kaygılı hissetmek
- yalnız hissetmek
- uyumakta zorluk çekmek
Bir şeyler zor olduğunda, nasıl hissettiğiniz hakkında birileriyle konuşmak size yardımcı olabilir. Sorunlarınız hakkında konuşmak genellikle daha iyi hissetmenin ilk adımıdır. Genelde, bir aile üyesi veya arkadaş gibi bildiğiniz biriyle ya da bir iş arkadaşı veya öğretmen gibi güvendiğiniz biriyle konuşmak yeterli olabilir.
Düşünceleriniz, duygularınız veya eylemleriniz arkadaşlarınızla ve ailenizle zaman geçirmenizi veya normalde günlük hayatınızda yaptığınız şeyleri yapmanızı zorlaştırıyorsa ve bu konuda kendi başınıza bir şeyler yapabilecek gibi hissetmiyorsanız yardım istemeniz gerekir.
Bazen psikolojik olarak hissettiklerimize fiziksel olarak tepki veririz. Dolayısıyla sık sık baş ağrısı veya karın ağrısı yaşıyorsanız ya da daha uzun bir süre uyumakta zorluk çekiyorsanız da yardım talep etmelisiniz.
Ruh sağlığı konusunda yardıma mı ihtiyacınız var?
Aile hekiminizden, sağlık hemşirenizden, kamu sağlığı merkezinizden veya tıbbi acil durum hizmetinden yardım alabilirsiniz. Gerekirse bir doktor sizi bir psikoloğa sevk edebilir.
Birçok belediyede anında ruh sağlığı yardımı gibi düşük eşikli hizmetler bulunmaktadır. Yakınınızdaki bilgilendirme hizmetleri için belediyenizin web sitesine bakın.
Şu anda konuşacak birine mi ihtiyacınız var?
Şu anda konuşacak birine ihtiyacınız varsa yardım sunan birçok yer bulunmaktadır.
Zor düşünce ve duygular paylaşmaya veya tavsiye ve destek almaya ihtiyacınız varsa şurayı arayabilirsiniz:
- Mental Helse (Ruh Sağlığı) yardım hattı: 116 123
- Kirkens SOS: 22 40 00 40
- Çocuklara ve gençlere yönelik acil durum hattı: 116 111
- Kors på halsen (Kızılhaç)
Sidetmedord.no veya soschat.no üzerinden sohbet de edebilirsiniz.
Bu telefon hatları ve sohbet sayfaları 24 saat açıktır ve tamamen anonim kalabilirsiniz.
Acil yardıma ihtiyacınız varsa 116 117 numaralı telefondan tıbbi acil durum hizmetlerini veya 113 acil durum numarasını arayın.
İntihar düşüncesi taşıyorsanız ne yapabilirsiniz?
Birçok kişi hayatları sırasında intihar düşüncesi yaşar. Sebepler genellikle karmaşıktır. İntihar düşünceleri; ilişki problemleri, çatışmalar, hastalık, işle ilgili sıkıntı, mali zorluklar, ruh sağlığı problemleri veya depresyon gibi ruh sağlığı bozuklukları gibi yaşamla ilgili streslerle bağlantılı olarak ortaya çıkabilir.
İntiharla ilgili düşünceleri başkalarıyla konuşmak zor olabilir. Sıkışmış ve sorunlarınızın çözümü yokmuş gibi hissedebilirsiniz.
Devam edemeyeceğinizi hissediyorsanız, başka birine nasıl hissettiğinizi anlama şansı verin. Bir aile üyesi, yakın bir arkadaş, doktorunuz, okul hemşiresi veya sağlık hemşiresi, öğretmen, imam veya papaz gibi güvendiğiniz biriyle konuşun. Biriyle anonim şekilde konuşmak isterseniz bir yardım hattıyla veya sohbet hizmetiyle irtibata geçebilirsiniz. Biriyle konuşmak çözüm bulmanıza yardımcı olabilir. Sorunun nerede yattığını anlamanın ilk adımı budur.
Düşünceleriniz fazla istem dışı hale gelirse ve kendinize zarar verme ya da kendinizi öldürme riski olduğunu düşünüyorsanız 113'ü arayın. Bu aramayı yaptığınızda anında yardım alırsınız ve konuştuğunuz kişiler yardım almaya devam ettiğinizden emin olur.
Birinin intihar fikri taşıdığını düşünürseniz ne yapmalısınız?
İntihar fikri taşıyabileceğini düşündüğünüz birini tanıyorsanız bu konuyu dikkate alma cesaretini gösterip bu konuda konuşma inisiyatifini almanız önemlidir.
Birine intiharla ilgili düşüncelerini sormak zor olabilir. Birçok kişi, intihar fikriyle ilgili soru sormanın intihar riskini artırabileceğinden korkmaktadır. Durum böyle değildir. İntihar düşüncesi hakkında konuşmanın tehlikeli olduğunu ya da intihar düşüncesini artırabileceğini gösteren hiçbir kanıt yoktur.
Biri size intihar fikri taşıdığını söylerse bunu ciddiye alın. Dinlemek, yapabileceğiniz tek önemli şeydir. Bu kişinin sözlerini fazla bölmeden düşüncelerini sizinle paylaşmasına izin verin.
İntihar düşüncesine sahip olmak genelde kişiye yalnız hissettirir ve bu durum ümitsizlik hissine yol açabilir. Yargılayıcı olmamak, bunun yerine sabır, ilgi ve destek göstermek önemlidir.
Bir krizin ortasında olmak insana tamamen tükenmiş hissettirebilir. İntihar düşüncesi taşıyan bir kişiye ulaşıp bu kişi aile hekimine, tıbbi acil durum hizmetine veya başka bir sağlık hizmetine giderken ona eşlik etmeyi önererek yardımcı olabilirsiniz. Emin değilseniz tavsiye ve rehberlik almak için tıbbi acil durum hizmetiyle veya aile hekiminizle irtibata geçebilirsiniz.
Birinin kendini öldürmek üzere olduğundan endişeleniyorsanız 113'ü arayın.
Bu durumda bir akrabanız mı var?
Ailenizden biri ciddi veya uzun süreli bir hastalıktan muzdaripse bu kişinin alacağı yardımın türü yakın bir aile üyesi ve birinci derece akraba olarak sizin için büyük bir fark yaratacaktır. Bununla birlikte sizin iyi olmanız da önemlidir ve sorunlar taşıyamayacak kadar büyümeden sizin de tavsiye ve destek almanız gerekir.
Aile üyeleri
Özel olarak zahmetli bakım işleri bulunan aile üyeleri süreli bakım veya başka türde bir destek hakkına sahip olabilir.
Belediyenizden aşağıdaki destekleri alabilirsiniz:
- eğitim ve rehberlik
- süreli bakım
- bakım verme için mali destek (omsorgsstønad)
Aşağıdaki durumlarda süreli bakım hakkına özellikle sahip olursunuz:
- özel ihtiyaçları bulunan bir çocuğun ebeveyniyseniz
- önemli bakım ihtiyaçları olan bir kişinin eşi veya partneriyseniz
Destek alabileceğiniz durumlara ilişkin örnekler:
- bakım verme işleri için bir ay içinde çok saat harcıyor olmanız
- bakım verme işinin fiziksel veya ruhsal olarak stresli olması
- bakım verme işlerinin gece uyanık kalmanızı veya sık sık kalkmanızı gerektirmesi
Destek için belediyenize başvurabilirsiniz. Bakımı alan kişi de veren kişi de başvuru yapabilir. Nasıl başvuru yapabileceğiniz ile ilgili bilgileri belediyenizin web sitesinde veya belediyenizle irtibata geçerek öğrenebilirsiniz.
Helsenorge’de hizmetleri, örneğin sağlık bilgilerini takip etmelerine yardımcı olmak için başkaları adına kullanabilirsiniz.
Temsil edebileceğiniz kişiler şunlar olabilir:
- Helsenorge web sitesinde veya kâğıtta bir başvuruyla bilgilerine ulaşmanıza yetki vermiş olan kişiler
- ebeveynlik sorumluluğu taşıdığınız 16 yaş altındaki çocuklarınız
- kendilerine adına hareket etme yetkiniz bulunan, rızasını veremeyecek kişiler
Helsenorge’de temsil ettiğiniz kişinin kim olduğu fark etmeksizin, kesinlikle bu kişinin kendisinin erişebileceğinden daha fazla bilgiye erişim sağlayamazsınız. Ayrıca bu kişinin sahip olmadığı veya alma rızası göstermediği hizmetler için de yetki sahibi olamazsınız.
Birine Helsenorge hizmetlerini sizin adınıza kullanma yetkisi vermek için yaşınızın 16 veya üzeri olması gerekmektedir. Bu tür bir yetkiyi almak için ise 18 yaşın üzerinde olmanız gerekir.
Hem yetki alan hem de yetki veren kişiler istedikleri zaman bu yetkiyi sonlandırabilir.
Aniden bir şey olması halinde sizi önemseyen birine kişisel bilgilerinize erişme hakkı vermiş olduğunuzu bilmek güven vericidir.
Helsenorge’deki iletişim bilgileriniz altında oturum açarak birinci derece bir akrabanızı kaydedebilir ve bu kişiyi, kendisiyle nasıl irtibata geçilebileceği konusunda bilgilendirebilirsiniz.
Norveç’teki sağlık hizmetleri nasıl işler
Norveç’teki sağlık hizmetleri şu şekilde yapılanmıştır
Hastaysanız veya başka türde bir sağlık hizmetine ihtiyacınız varsa önce birincil sağlık hizmetleriyle (primærhelsetjenesten) irtibata geçmeniz gerekir. Bu genellikle aile hekiminiz, tıbbi acil durum hizmeti veya kamu sağlığı merkezi olacaktır.
Belediyeniz size bu sağlık hizmetlerini sağlamaktan sorumludur. Bu nedenle birincil sağlık hizmetleri sıklıkla belediye sağlık ve bakım hizmetleri olarak da adlandırılır.
Belediye sağlık ve bakım hizmetleri şunlardan oluşur:
- Aile hekimleri
- kamu sağlığı merkezleri
- tıbbi acil durum hizmetleri
- bakım evleri
- evde bakım
- madde bağımlılığı hizmetleri
- fizyoterapistler
- mesleki terapistler
- konuşma ve dil patolojistleri
- kiropraktörler
- sağlıklı yaşam merkezleri (frisklivsentralen)
- diş doktorları
Daha fazla muayeneye veya tedaviye ihtiyacınız olması halinde aile hekiminiz veya belediye sağlık hizmetleri sizi uzman sağlık hizmetlerine (spesialisthelsetjenesten) sevk edecektir. Örneğin jinekolog veya göz doktoru gibi kendi uzmanlığı olan bir hastaneye veya tıp uzmanına sevk edilebilirsiniz.
Uzman sağlık hizmetleri Norveç’te dört bölgeye ayrılmaktadır:
- Helse Midt
- Helse Nord
- Helse Sør-Øst
- Helse Vest
Uzman sağlık hizmetleri arasında şunlar bulunmaktadır:
- hastaneler
- hastaneye yatmadan tedavi gördüğünüz ayakta tedavi klinikleri ve tedavi merkezleri
- belli bir tıp alanında uzmanlaşmış tıp uzmanları (sözleşmeli uzman da denir)
- laboratuvar ve röntgen merkezleri
- iyileşme ve rehabilitasyon enstitüleri
- psikiyatri hastaneleri
- madde bağımlılığı tedavi merkezleri
Aldığınız tedavi veya hizmetlerden memnun kalmamanız ya da bir tedavi veya hizmet başvurunuzun reddedilmesi halinde şikâyette bulunma hakkınız vardır. Aile üyeleri de şikâyette bulunabilir.
Dava işlemlerine ve kararlara itiraz
Bir doktor, hastane, evde bakım hemşiresi veya başka biri tarafından kötü veya haksız muamele gördüğünüzü düşünüyorsanız şikâyette bulunabilirsiniz.
Kabul etmediğiniz bir karara, örneğin tedavinizin veya tedavi için sevkinizin reddedilmesi gibi durumlara itiraz da edebilirsiniz.
Şikâyetinizi veya itirazınızı şikâyetçi olmak istediğiniz doktorun ofisine, hastaneye veya tedavi merkezine gönderebilirsiniz. Bir anlaşmaya ya da çözüme ulaşamazsanız itirazınız otomatik olarak Kaymakama yönlendirilir.
Hatalı uygulama ve yaralanmalar hakkında şikâyetler
Kötü veya uygunsuz tedavi veya bakım sonucu zarar gördüğünüzü düşünüyorsanız Kaymakamdan konuyu araştırmak için dava açmasını isteyebilirsiniz.
Aşağıdakilerden birini yaşadığınızı düşünüyorsanız bunu yapabilirsiniz:
- size yanlış tedavi uygulanması
- size yanlış ilacın veya dozun verilmesi ya da ilacınızın ciddi yan etkilerine maruz kalmanız
- zamanından önce bakımdan taburcu edilmeniz
- aldığınız bakımdan memnun kalmamanız
Sağlık hizmetlerinin kötü veya uygunsuz tedavisi nedeniyle zarar gördüyseniz tazminat başvurusunda bulunabilirsiniz. Bu zarar önemli ve kalıcıysa veya ciddi bir mali kayba yol açtıysa tazminata başvurabilirsiniz. Bu durumda, Norveç Hasta Yaralanma Tazminat Sistemi Norsk pasientskadeerstatning’e (NPE) başvurmalısınız.
Yurt dışında tedaviye ilişkin şikâyetler
Yurt dışında gördüğünüz bir tedavi için yalnızca bu tedaviyi Norveç sağlık hizmetleri ile söz konusu tedavi sağlayıcısı arasındaki bir anlaşma üzerinden almış olmanız durumunda şikâyetçi olabilirsiniz. Bu durum örneğin yurt dışındaki tedaviyi bir bekleme listesi garantisine dayanarak almış olmanız veya Norveç’teki yetkinlikte yetersizlik olması halinde geçerlidir.
Yurt dışında kendi inisiyatifinizle tedavi gördüyseniz Norveç’te şikâyette bulunamaz ya da tazminata başvuramazsınız.
Diş tedavisiyle ilgili şikâyetler
Kötü bir tedavi gördüğünüzü düşünüyorsanız diş tedavisiyle ilgili şikâyette bulunabilirsiniz. Diş doktorunuzun ofisine, şikâyeti nereye göndereceğinizi sorun.
Birinci derece akraba
Bir aile üyesi veya birinci derece akraba olarak, haklarınıza saygı gösterilmediğini düşünüyorsanız şikâyette bulunabilirsiniz. Kendisi şikâyette bulunamayan arkadaşlarınız veya aileniz adına da şikâyette bulunabilirsiniz. Hasta adına şikâyette bulunmak istiyorsanız genellikle ondan yetki almanız gerekmektedir.
Şikâyetinizle ilgili yardıma mı ihtiyacınız var?
Şikâyette bulunmayı düşünüyorsanız Sağlık ve Sosyal Hizmetler Komisyonu (pasient- og brukerombudet) ile irtibata geçebilirsiniz. Bu komisyon size haklarınız ve yapmanız gerekenlerle ilgili bilgiler verebilir. Aynı zamanda şikâyetinizi yazmanıza da yardımcı olabilirler.