ผู้ป่วยโรคเอ็มพอกซ์ที่เป็นมนุษย์รายแรกพบในสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก (DRC) เมื่อปี ค.ศ. 1970 นับตั้งแต่ทศวรรษ 1980 เป็นต้นมา มีจำนวนผู้ป่วยเพิ่มขึ้นอย่างช้า ๆ ในบางประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโกและไนจีเรีย สภาวะดังกล่าวอาจมีความเกี่ยวข้องกับการยุติการฉีดวัคซีนไข้ทรพิษให้แก่ทุกคนในปี ค.ศ. 1980
การระบาดของโรคเอ็มพอกซ์ (ชนิดย่อย 2) เริ่มต้นในปี ค.ศ. 2022 ซึ่งส่วนใหญ่แล้วแพร่กระจายผ่านการมีเพศสัมพันธ์ นับตั้งแต่ปี ค.ศ. 2023 เป็นต้นมา มีจำนวนผู้ป่วยโรคเอ็มพอกซ์ (ชนิดย่อย 1) เพิ่มขึ้นอย่างมากในสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้ประกาศให้การระบาดในครั้งนี้เป็นวิกฤตด้านสาธารณสุขระหว่างประเทศเมื่อวันที่ 14 สิงหาคม ค.ศ. 2024 สาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโกได้รับผลกระทบมากเป็นพิเศษ โดยมีประเทศอื่นๆ ในทวีปแอฟริกาได้รับผลกระทบทวีจำนวนเพิ่มขึ้นด้วยเช่นกัน
ความเสี่ยงที่จะติดเชื้อในนอร์เวย์อยู่ในระดับต่ำ
คุณจะป่วยเป็นโรคเอ็มพอกซ์ได้อย่างไร
การติดเชื้อจากมนุษย์สู่มนุษย์มักเกิดจากการสัมผัสอย่างใกล้ชิดกับผื่นและของเหลวภายในร่างกาย การมีเพศสัมพันธ์กับผู้ติดเชื้อจะทำให้มีความเสี่ยงเพิ่มสูงขึ้น นอกจากนี้ คุณยังอาจติดเชื้อผ่านละอองฝอย เช่น ละอองฝอยจากการไอหรือการจาม แต่การจะติดโรคได้นั้น จะต้องมีการสัมผัสใกล้ชิดกันเป็นเวลานาน (นับชั่วโมง)
มีการตรวจพบเชื้อไวรัสในน้ำอสุจิหลังจากที่บุคคลนั้นหายป่วยเป็นเวลานานแล้ว แต่ก็ยังไม่แน่ชัดว่าจะทำให้มีความเสี่ยงในการติดเชื้อเพิ่มมากขึ้นหรือไม่ ดังนั้น เราจึงขอแนะนำให้คุณใช้ถุงยางอนามัยระหว่างมีเพศสัมพันธ์หลังจากที่คุณหายป่วยแล้วเป็นระยะเวลา 12 สัปดาห์
ในประเทศแถปทวีปแอฟริกาซึ่งมีความชุกของโรคอยู่โดยธรรมชาติ เชื้อไวรัสยังอาจแพร่จากสัตว์ฟันแทะสู่มนุษย์ได้ด้วย
หลังจากติดเชื้อเป็นระยะเวลานานเท่าไรกว่าที่จะแสดงอาการ
โดยปกติ หลังจากรับเชื้อจนกระทั่งคุณป่วย (ระยะฟักตัว) จะกินระยะเวลา 6-13 วัน แต่ช่วงเวลาดังกล่าวอาจแตกต่างกันไป โดยอาจสั้นกว่านี้หรือยาวกว่านี้ก็ได้ (สูงสุด 21 วัน)
คุณสามารถแพร่เชื้อให้ผู้อื่นได้เฉพาะกรณีที่คุณมีอาการของโรคแล้วเท่านั้น กล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือขณะที่คุณยังไม่ป่วย คุณไม่อาจแพร่เชื้อให้ผู้อื่นได้ระหว่างระยะฟักตัว
โรคเอ็มพอกซ์แสดงอาการอย่างไรบ้าง
อาการซึ่งพบบ่อยที่สุดของโรคเอ็มพอกซ์มีดังนี้
- ผื่นและไข้ (สูงเกิน 38°C)
- ต่อมน้ำเหลืองบวมและรู้สึกเจ็บปวด
- เจ็บคอ
- ปวดศีรษะ
- เหนื่อยล้า
- ปวดกล้ามเนื้อ
ผื่นจะกลายเป็นตุ่มน้ำพอง ซึ่งจะตกสะเก็ดแล้วแห้งหลุดไป โดยอาจปรากฏรอยแผลเป็น
ตามปกติแล้ว ผื่นจะเริ่มปรากฏบนส่วนของร่างกายที่เกิดการสัมผัสเชื้อ ในกรณีของผู้ป่วยจำนวนมากจากการระบาดในปี ค.ศ. 2022 เริ่มมีผื่นขึ้นบริเวณอวัยวะเพศและทวารหนัก ผู้ติดเชื้อหลายรายมีอาการตุ่มน้ำพองแต่เพียงเล็กน้อยเท่านั้น
นอกจากนี้ ยังอาจเริ่มมีผื่นในจุดอื่นของร่างกาย เช่น ใบหน้า ปาก หรือมือ บางคนยังอาจมีผื่นที่ฝ่ามือและฝ่าเท้าด้วย ในรายที่มีอาการรุนแรง ผื่นยังอาจแพร่กระจายไปยังส่วนที่เหลือของร่างกาย โดยรายดังกล่าว ผื่นจะมีลักษณะเหมือนผื่นอีสุกอีใส
บางรายจะรู้สึกเจ็บปวดในจุดที่ขึ้นผื่นและบริเวณโดยรอบ รวมถึงบริเวณต่อมน้ำเหลืองด้วย
เด็ก สตรีมีครรภ์ และผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอมีความเสี่ยงสูงกว่าที่จะมีอาการป่วยรุนแรงจากโรคเอ็มพอกซ์
โดยปกติ โรคจะแสดงอาการอยู่ 2-4 สัปดาห์ คุณสามารถแพร่เชื้อได้ตั้งแต่เริ่มมีอาการไปจนกระทั่งสะเก็ดแผลหลุดออกและมีผิวหนังใหม่ก่อตัวขึ้นด้านล่าง (ประมาณ 3 สัปดาห์)
การทดสอบ การตรวจโรค และการรักษาพยาบาล
หากคุณได้สัมผัสเชื้อ คุณควรให้ความใส่ใจเป็นพิเศษที่จะสังเกตอาการของโรคดังที่กล่าวไปข้างต้น
หากคุณสงสัยว่าตนเองอาจติดเชื้อเอ็มพอกซ์ คุณควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสใกล้ชิดกับผู้อื่นและไปพบแพทย์ อาการของโรคเอ็มพอกซ์อาจคล้ายคลึงกับโรคที่พบได้ทั่วไปอีกหลายโรค ดังนั้น จึงนับเป็นสิ่งสำคัญที่คุณจะต้องได้รับการตรวจจากแพทย์ซึ่งจะเป็นผู้พิจารณาด้วยว่าคุณควรรับการทดสอบเพื่อตรวจหาเชื้อหรือไม่ อนึ่ง คุณไม่สามารถทดสอบดูว่าคุณติดเชื้อหรือไม่จนกว่าคุณจะป่วย
คนส่วนใหญ่ไม่จำเป็นต้องเข้ารับการรักษาแต่อย่างใด นอกจากการบรรเทาอาการ เช่น การใช้ยาลดไข้หรือยาแก้ปวด
ผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงหรือต้องเข้ารักษาตัวในโรงพยาบาลเป็นกรณีที่พบได้น้อย
การตรวจโรค การทดสอบ และการรักษาพยาบาลไม่มีค่าใช้จ่ายแต่อย่างใด
วัคซีนโรคเอ็มพอกซ์
มีวัคซีนที่ใช้จัดการกับโรคเอ็มพอกซ์ ซึ่งสามารถรับวัคซีนดังกล่าวได้ก่อนหรือหลังการติดเชื้อ โดยจะบริการวัคซีนให้แก่ผู้มีความเสี่ยงที่จะติดเชื้อเอ็มพอกซ์มากกว่า
บางครั้งจะให้บริการวัคซีนแก่ผู้ที่ได้สัมผัสเชื้อเอ็มพอกซ์แล้ว ทั้งนี้ต้องพิจารณาเป็นรายกรณีไป การฉีดวัคซีนหลังจากที่คุณได้สัมผัสเชื้อไวรัสแล้วไม่ได้รับประกันว่าคุณจะไม่ป่วย แต่อาจช่วยบรรเทาอาการให้เบาลงได้ วัคซีนจะปกป้องคุณได้ดีที่สุดในกรณีที่คุณรับวัคซีนหลังจากติดเชื้อ 2-3 วัน แต่อาจแสดงผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่แสดงผลเลยหากคุณรับวัคซีนหลังจากที่โรคแสดงอาการแล้ว
การเดินทาง
ขณะนี้ไม่ขอแนะนำให้เดินทางไปยังประเทศที่มีผู้ติดเชื้อเอ็มพอกซ์
ผู้มีความประสงค์จะเดินทางไปหรือพำนักในภูมิภาคซึ่งเป็นที่รับทราบว่ามีผู้ติดเชื้อเอ็มพอกซ์ควรดำเนินการดังนี้
- ศึกษาเกี่ยวกับสถานการณ์ทั่วไปในบริเวณจุดหมายปลายทาง และติดตามคำแนะนำที่ออกโดยหน่วยงานท้องถิ่น
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ติดเชื้อ
- หลีกเลี่ยงการมีคู่นอนหลายคน/คู่นอนแบบครั้งคราว
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสใกล้ชิดกับสัตว์ ทั้งที่มีชีวิตอยู่และที่เสียชีวิตแล้ว
- หลีกเลี่ยงการรับประทานเนื้อสัตว์ที่ไม่ได้ปรุงสุกและเนื้อที่ได้จากสัตว์ป่า (เนื้อสัตว์ป่า)
การดูแลสุขอนามัยของมือเป็นอย่างดีนับเป็นมาตรการควบคุมการติดเชื้อที่สำคัญเสมอ