Ringkh 113 gosse naaken lea hïehkede vaahresne aemielusesedh
Jis vïenhth naaken lea hïehkede vaahresne jïjtjemse irhkedh jallh aemieluesedh edtjh iktesth ringkedh 113.
Dah mah nommerisnie 113 barkeminie haarjanimmiem utnieh viehkiem vedtedh dagkerh tsiehkine. Dah maehtieh aaj vuarjasjidh man itjmies tsiehkie lea, guktie slyöhph dam vuarjasjimmiem jïjtje darjodh.
Vihkele datne ringkh jalhts dïhte gïen bïjre lea, ij sïjhth datne edtjh ringkedh. Tjïelkesth datne ringkh dan åvteste datne ih sïjhth dïhte edtja jaemedh. Aellieh vaedtsieh åvtelen viehkie båata.
Ringkh 113
Jis leah hïehkede vaahresne aemieluesedh, ringkh dallah 113. Ringkh buerebh ikth fer jïjnje goh ikth fer vaenie.
Mij maahtah væhtine årrodh aemieluesemeåssjaldahkide?
Fåantoeh man åvteste almetje åssjaldahkh åådtje jallh pryövoe aemieluesedh leah daamtaj gellielaaketje. Naakenidie aemieluesemeåssjaldahkh leah vïedteldihkie akten aahpan jallh akten skuapmah heannadæmman, mubpiej luvnie akte dåeriesmoere mij guhkiem vaaseme jïh ahkedh bååstede båata.
Mestie datne tjoeperdh?
Dagke dïhte, mestie tjoeperdh, geerve jieledetseahkan båateme? Datne dååjrh dïhte lea aalkeme jeatjahlaakan dåemiedidh?
Maahtah fåantoem utnedh tjoeperdidh, jis dïhte mestie tjoeperdh:
- ij sïjhth mubpiejgujmie årrodh jïh lea jïjnje oktegh
- vielie reesmesåvva jïh lea raessesne, jïh tsagkesh åtna astasligke tjahkasjidh
- vielie alkohovlem jåvka jallh vielie ruvsevierhtieh nuhtjie goh sïejhmede dorje
- fysiske jallh psykiske baektjede
- håjnan jïh ovmurreds vååjnoe, jïh lea håjnan vååjneme guhkiem
- håhkoem dasseme båetijen aajkan
- jeahta jielede ij leah vyörtegs jieledh
- soptseste satne lea maajsoe jeatjabidie jïh ij aarvoem utnieh
- vielie jaemeden bïjre soptseste goh sïejhmelaakan dorje
- stoerre fokusem åtna ekonomeles åeliedimmide, goh tjirkemh, testameente jïh laajkoe
Maam darjoeh jis vïenhth naakene aemieluesemeåssjaldahkh åtna?
Jieleden tjïrrh jeenjesh mah maehtieh åssjaldahkh aemieluesemen bïjre utnedh. Naakenidie maahta åssjaldahkh årrodh jielede ij leah vyörtegs jieledh guktie lea satnine daelie, jeatjabidie maahta tjïelke åssjaldahkh årrodh aemieluesedh. Jis åssjaldahkh fer sååjrehke jïh behtjije sjidtieh, dellie vihkele viehkiem ohtsedh.
Doesth pryöjjedh!
Almetjh aemieluesemeåssjaldahkigujmie maehtieh dååjredh gaajhke leeseldihkie vååjnoe, jïh ij naan raerieh gååvnesh dam jarkelidh. Gosse naakenh dan geerve utnieh, maehtieh tjoeperdidh sijjieh leah maajsoe jeatjabidie. Jeenjesh dan åvteste eah sijjen åssjaldahkh naakenigujmie juekieh.
Jis naakenem damth mij vienth numhtie åtna, dellie vihkele datne doesth pryöjjadidh jïh skraejriem vaaltah dan bïjre soptsestidh.
Gihtjh ryöktesth
Pryövh ryöktesth jïh tjyölkehke årrodh bielelen gevsiedidh jallh dööpmedh. Vuesehth datne pryöjjedh jïh tjoeperdh, aellieh bïllh maam akt yöjtede jiehtedh, jïh pryövh goltelidh vielie goh soptsesth.
Goltelh jïh årroeh ræhpas
Goltelidh, doestedh soptsestidh jïh dåarjoem vuesiehtidh maahta domtedh goh vaarjelimmie. Gosse jeatjebh guvlieh jïh vuejnieh dellie dïhte maahta jieledem beerkedh.
Ohtsedh viehkiem gosse daerpies
Pryövh goerkesem åadtjodh man hïehkede tsiehkie lea. Dïhte maahta moenedh gïem edtjh gaskesadtedh.
Naemhtie aemieluesemeåssjaldahki bïjre soptsesth
Maahta geerve årrodh aemieluesemeåssjaldahki bïjre gihtjedh. Jeenjesh billieh jis aemieluesemeåssjaldahki bïjre gihtjie dellie dïhte maahta vaahram aemieluesiemasse lissiehtidh. Ij leah numhtie. Ij leah mij gænnah mij vååjnoe goh lea vaarege aemieluesemeåssjaldahki bïjre soptsestidh, jallh dïhte maahta åssjaldahkem aemieluesemen bïjre nænnoestidh.
Raerieh mïsse maahtah jiehtedh
Datne giestie tjoeperdh, jiehtieh dam dïsse vihtieslaakan jïh tjïelkelaakan. Daesnie såemies raeriestimmieh guktie maahtah ryöktesth gihtjedh:
- Datne jeahtah datne leah gaajhkeste vissjehtovveme. Mah numhtie datne ussjedamme aemieluesedh?
- Manne datneste tjoeperdem, vååjnoe goh datne joekoen geerve åtnah. Mah dan nåake goh datne leah ussjedamme aemieluesedh?
- Datne muvhtine ussjedh aemieluesedh?
- Manne dam jeahtam dan åvteste datnem seatedem – datne åssjaldahkh aemieluesemen bïjre åtnah?
Vivat aemieluesemehööpteme lea ööhpehtimmiefilmem dorjeme «Spørre om selvmord/ Aemieluesemen bïjre gihtjedh».
Filme daajroem vadta guktie maahtah aemieluesemeåssjaldahkh vueptiestidh, aemieluesemen bïjre gihtjedh jïh almetjem viehkiehtidh viehkieabparaatine gaskesadtedh.
Vuartesjh filmem teekstine englaanten jïh noerhtesaemien gïeline daesnie.
Maam darjoeh jis naakenh soptsestieh dej leah aemieluesemeåssjaldahkh?
Vaeltieh aemieluesemeåssjaldahkh itjmieslaakan
Jis naakenh dutnjien soptsestieh dej leah aemieluesemeåssjaldahkh, edtjh dam itjmieslaakan vaeltedh. Vihkielommes maam maahtah darjodh lea stïeresne årrodh, goltelidh, hoksem vuesiehtidh jïh viehkiehtidh reaktoe viehkiem gaavnedh.
Goltelh jïh årroeh ræhpas
Goltelidh lea ellen vihkielommes maam maahtah darjodh. Gosse naakenh duestieh dam dutnjien soptsestidh, dellie dïhte vuesehte dah datnem leajhtadieh, jalhts maahta sååjrehke årrodh dam govledh. Baajh almetjem sov åssjaldahkh datnine juekedh bielelen dam fer jïjnjem tjöödtjestidh.
Årroeh stïeresne jïh vedtieh dåarjoem
Dïhte guhte daah åssjaldahkh datnine juaka, lea joekoen geerve tsiehkesne. Aemieluesemeåssjaldahkh utnedh daamtaj aktegs domtoe, jïh maahta dååjresem vedtedh ij håhkoe gååvnesh. Dan åvteste vihkele datne ih dööpmh, men vissjelesvoetem, hoksem jïh dåarjoem vuesehth.
Vuesehth datne guarkoeh
Jiehtieh datne guarkoeh tsiehkie mesnie almetje lea, lea geerve jïh sååjrehke, men aemielueseme ij leah reaktoe vuekie.
Ohtsh viehkiem
Vedtieh skraejriem profesjonelle viehkiem ohtsedh, jïh viehkehth dagkeres viehkiem skååffedh.
Dah mah leah aehpesne eah daamtaj vissjh viehkiem ohtsedh, jallh eah daejrieh giejnie edtjieh soptsestidh. Faalehth dåeriedidh voestes tæjmose, jallh raeresth naan jeatjebh maehtieh dåeriedidh. Pryövh goerkesem åadtjodh man hïehkede tsiehkie lea. Gaskesadth dåakterevaeptiem jallh staeriesdåakterem juktie raerieh jïh bïhkedimmiem åadtjodh jis leah jueriedisnie.
Aktem viehkiehtidh mij aemieluesemeåssjaldahkh åtna jallh psykiske vaejvieh åtna, maahta krïevije årrodh. Dan åvteste vihkele datne jïjtjemdh gorredh, jïh viehkien bïjre gihtjh lïhke fuelhkeste jïh healsoedïenesjistie.
Gïem edtjh gaskesadtedh juktie viehkiem åadtjodh?
Ringkh 113 gosse naaken lea hïehkede vaahresne aemieluesedh
Jis vaahra almetje sæjhta jïjtjemse irhkedh jallh aemieluesedh, edtjh 113 ringkedh.
Neavroeetaate sæjhta viehkiehtidh dagkeres tsiehkesne, jïh dah maehtieh aaj viehkiehtidh vielie goerehtidh man itjmies tsiehkie lea.
Jis naaken leah hïehkede vaahresne aemieluesedh byörh 113 gaskesadtedh jalhts dïhte gïen bïjre lea, ij dam sïjhth. Tjïelkesth datne ih sïjhth dïhte edtja jaemedh, jïh aellieh dam laehpieh åvtelen viehkiehtæjjah neavroe-etaateste leah båateme.
Hïehkede, men ij tsiehkieh mah jieledem håvhtadieh
Gaskesadth staeriesdåakterem
Gellien aejkien byörh staeriesdåakterem voestegh gaskesadtedh. Staeriesdåaktere maahta raerieh jïh bïevnesh vedtedh ovmessie viehkiefaalenassi jïh båehtjierdimmien bïjre tjïeltesne, jïh maehtieh aaj psykologese jallh sjïerehealsoedïenesjasse vuesiehtidh gosse lea daerpies.
Ringkh lïhkes dåakterevaaptan 116 117
Gosse dåeriesmoere ij jieledem håvhtedh, men ij akt maehtieh vuertedh goske maahta staeriesdåakterem gaskesadtedh gaahpoehtïjjen, ringkh lïhkes dåakterevaaptan tellefovnesne 116 117. Dåakterevaeptie lea ræhpas abpe dygnem.
Dåakterevaeptie aaj bijjieguvviem åtna jeatjah sjyöhtehke viehkiedïenesji bijjeli tjïeltesne mah maehtieh datnem viehkiehtidh.
Viehkiefaalenasse tjïeltesne
Jienebh tjïelten healsoedïenesjh maehtieh raerieh jïh bïhkedimmiem vedtedh jis tjoeperdh mejtie naaken datne damth, åssjaldahkh åtna aemieluesedh. Maahtah gaskesadtedh
- skuvlehealsoedïenesjem jïh noeri healsoestasjovnem
- psykiske healsoe- jïh geeruvevoetedïenesjem tjïeltesne, aaj psykologe
- varke psykiske healsoeviehkiem
- hïejmedïenesjh /hoksedïenesjh
- psykososijaale aehpiedåehkiem
Datne gaskesadtemebïevnesh dïenesjidie gaavnh dov tjïelten nedtesæjrojne.
Jeatjah leajhtadimmiealmetjh
Jeatjabidie maahta aelhkebe domtedh voestes sïllem vaeltedh viehkien vööste viehkine hearrine, imamine jallh jeatjah almetjinie soptsestidh mejtie leajhtede.