Åssjaldahkh aemieluesemen bïjre jïh aemielueseme

Jis dov leah åssjaldahkh aemieluesemen bïjre dellie vihkele daejredh datne ih leah oktegh dagkerh åssjaldahkh utnedh. Mujhtieh jeenjesh mah maehtieh jïh sijhtieh datnem viehkiehtidh. Vedtieh mubpide nuepiem datnem viehkiehtidh gosse dejtie soptsesth guktie lea datnine.

Raerieh dutnjien mij aemieluesemeåssjaldahkh åtna

Jis ussjedh datne ih jieledem vielie gaarsjelh, vedtieh naakenidie hillem guarkedh guktie lea datnine. Dan bïjre soptsestidh maahta voestes sïlle geajnosne årrodh buerebe åadtjodh.

Illustration: Lightfield, Mostphotos

Datne bïllh naakenh mejtie damth edtjieh aemieluesedh?

Doesth pryöjjadidh! Maahta geerve jïh nåake domtedh aemieluesemeåssjaldahki bïjre soptsestidh, men ij leah vaarege. Vuestelen, aemieluesemeåssjaldahki bïjre soptsestidh maahta jieledem beerkedh.

Illustration: Johner Bildbyra AB

Ringkh 113

Jis leah hïehkede vaahresne aemieluesedh, ringkh dallah 113. Ringkh buerebh ikth fer jïjnje goh ikth fer vaenie.

Man bïjre sïjhth vielie daejredh?

Doh jeanatjommesh geerve boelhkh jieliedisnie dååjroeh. Mijjieh almetjh ibie gaajhkem tööllh, jïh gellie dåeriesmoerh seamma tïjjen maahta fer jïjnje sjïdtedh. Gosse gaajhke geerve jïh jemhkelde vååjnoe, ij leah dan rovnege åssjaldahkh jaemeden bïjre åadtjodh jïh ij leah vyörtegs vielie jieledh.
Dotkemen mietie medtie 1 ållesth 20 almetjijstie aemieluesemeåssjaldahkh dååjroe sov jieliedisnie. Læjhkan joekoen vaenie almetjh mah eah sïjhth jieledh. Doh jeanatjommesh jarkelimmiem sijhtieh sijjen jieliedisnie raaktan daelie. Jalhts datne såemies boelhkh maehtieh vaejviem jïh håjnoesvoetem dååjredh, ih tjoerh gåajparostedh. Gåarede viehkiem åadtjodh, jïh jielede sæjhta vihth buerebe sjïdtedh. Vihkele datne aaj dam daajrah.
Raerieh dutnjien mij aemieluesemeåssjaldahkh åtna
Aemieluesemeåssjaldahkh maehtieh gaajhke årrodh, goh åenehks åssjaldahkh jielede ij leah vyörtegs jieledh, jïh vihties åssjaldahkh jïh soejkesjh jïjtse jieledem vaeltedh.
Fåantoeh man åvteste naakenh aemieluesemeåssjaldahkh åadtjoeh jallh veeljieh jieledem orrijidh leah daamtaj gellielaaketje. Såemies aemieluesemeåssjaldahkh åadtjoeh jis psykiske vaejvieh jïh tsagkesh utnieh, jeatjebh dagkerh åssjaldahkh åadtjoeh goh illedahke aktede aehpeste jieliedisnie. Naakenh eah naan vihties fåantoem utnieh.
Jieledeaehpieh
Vihkele reaksjovni bïjre daejredh itjmies jallh haestije heannadimmiej mænngan jieliedisnie. Gaajhkesh sijhtieh dagkerh heannadimmieh dååjredh jieliedisnie, jïh naakenidie maahta jieledeaehpiem vedtedh jïh vaahram lissiehtidh aemieluesemeåssjaldahkh åadtjodh jïh aemieluesemem darjodh. Dagkerh heannadimmieh maehtieh årrodh:
- juakadimmie, ektieårrome nåhka jïh gieriesvoetesårkoe
- sårkoe gosse naaken lea jaameme
- vædtsoesvoete jïh daaresjimmie
- psykiske traavmah
- itjmies fysiske skïemtjelasse
- irhkeme jïh vigkieh
- oktegsvoete jïh vigkieh
- haestemh barkosne jallh skuvlesne
- barkoen namhtah årrodh
- ekonoemeles dåeriesmoerh
- alkohovle- jïh geeruvevoetedåeriesmoerh
Maahta amma aemieluesemedåeriesmoerh utnedh bielelen psykiske skïemtjes årrodh. Dïhte akte væhta jielede ij leah naemhtie guktie byöroe årrodh, jïh daerpies maam akt dåeriesmoerigujmie darjodh jïh raeriem gaavnedh. Jis åssjaldahkh fer tjarke sjidtieh, dellie vihkele profesjonelle viehkiem ohtsedh.
Depresjovne, asve jïh jeatjah psykiske vaejvieh
Medtie 20 proseenth årroejijstie sijhtieh dååjredh skuapmah årrodh ikth jallh jienebh aejkieh jieliedisnie. Sïejhme aemieluesemeåssjaldahkh utnedh gosse lea skuapmah.
Iemie boelhkh jieliedisnie utnedh gusnie bïevstere gajva jallh datne håjnan domth, men jis aajhtsh dïhte jieledekvaliteetem jïh jïjtjedomtesem baajnehte jïh guktie datne aarkebiejjien haalvoeh, dellie vihkele datne viehkiem ohtsedh.
Daesnie vielie bïevnesh åadtjoeh depresjovnen bïjre jïh gusnie maahtah viehkiem åadtjodh
Jeatjah psykiske vaejvieh
Jienebh psykiske vaejvieh lissiehtamme aemieluesemevaahram vedtieh. Lissine depresjovnese, dle schizofreni, bipolaare vaejvie, båajhtoeh åtnoe ruvsemehtijste jïh persovnelesvoetesturremh aaj lissiehtamme aemieluesemevaahram vedtieh.

Datne daarpesjh naakenigujmie soptsestidh?

Jienebh viehkietellefovnh, chat-dïenesjh jïh dåarjoedåehkieh gååvnesieh gusnie maahtah åssjaldahkh jïh domtesh juekedh eevre tjeakoeslaakan, jïh dåarjoem, raerieh jïh bïhkedimmiem åadtjodh.