دیابت نوع 2

دیابت نوع 2 مریضی است که در آن میزان قند خون بسیار بالا است. بیشتر افراد با تغییر سبک زندگی خود میتوانند پیشرفت دیابت نوع 2 را به تعویق اندازند یا از شدت مریضی بکاهند.

علائم دیابت نوع 2

دیابت نوع 2 به مرور زمان ایجاد میشود و در ابتداء علائم کمی را بروز میدهد. اگر قبل از تشخیص مریضی، مدت طولانی است که با این مریضی زندگی میکنید، احتمالاً احساس بیحالی و خستگی میکنید، ممکن است وزن کم کنید و شاید بطور غیر طبیعی احساس تشنگی کنید.  

از آنجاییکه افراد مبتلا به دیابت نوع 2 اغلب علائمی ندارند، داکتر باید بدنبال عوامل دیگری باشد که خطر ابتلاء به دیابت نوع 2 را افزایش میدهند. این عوامل عبارتند از: 

  • اضافه وزن و چاقی  
  • دور کمر کلان (بیشتر از 94 سانتی متر برای مردان و 80 سانتی متر برای زنان)  
  • فعالیت فزیکی کم (کمتر از 30 دقیقه فعالیت فزیکی در روز)  
  • عادت غذایی پر از گوشت، چربی اشباع شده و غذا های مقوی شده، غذا ها و نوشیدنی های شیرین و/یا کم فیبر، غلات کامل، میوه ها و سبزیجات  
  • وراثت (اگر والدین یا خواهر و برادر شما دیابت نوع 2 دارند، خطر ابتلایتان به این مریضی افزایش مییابد)  
  • قومیت (افراد آسیایی و آفریقایی بیشتر در معرض ابتلاء به دیابت نوع 2 هستند)  
  • سن بالا (با افزایش سن عملکرد انسولین ضعیف تر میشود)  
  • استفاده از کورتیکواستروئیدها (مثل پردنیزولون) و برخی دوا های ضد روان پریشی/جنون (مثل کلوزاپین و اولانزاپین)  
  • سیگار کشیدن  
  • ابتلاء به دیابت حاملگی در سابق 

بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 به این مریضیها همچنین دچارند: 

ارزیابی و تشخیص

دیابت نوع 2 با تست خونی تشخیص داده میشود که قند خون بلند مدت (HbA1c) را اندازه گیری میکند. تست خون سطح میانگین قند خون بدنتان طی دو تا سه ماه سابق را نشان میدهد.  

اگر مقدار قند خون بلند مدتتان در دو تست انجام شده در روز های مختلف بالاتر یا برابر با 48 mmol/mol باشد، به دیابت مبتلا هستید. اگر نتایج 46-42 mmol/mol باشد، خطر ابتلاء به دیابت نوع 2 در شما بالاست. بعد از آن باید با داکتر خود صحبت کنید که برای کاهش خطر ابتلاء به این مریضی چه کاری میتوانید انجام بدهید و باید قند خون بلند مدتتان را سالانه اندازه گیری کنید. 

وقتیکه به دیابت نوع 2 مبتلا هستید، در بدنتان چه اتفاقی میافتد؟

در دیابت نوع 2، قندی (گلوکوزی) که بعد از غذا در خون جریان دارد به اندازۀ کافی جذب حجره های بدن نمیشود. دلیل جذب ناکافی گلوکوز توسط حجره ها ترکیبی است از عملکرد ضعیف انسولین که آنطور که باید باشد نیست و/یا ناتوانی بدن در تولید انسولین کافی. 

انسولین هورمونی است که توسط پانقراس تولید میشود و اطمینان مییابد که گلوکوز حاصل از کاربوهایدراتهای غذایی که میخورید وارد حجره های بدن میشود و میتواند بعنوان انرژی استفاده شود. وجود گلوکوز بسیار زیاد در خون به مرور زمان به بسیاری از اندامهای بدن آسیب میرساند. 

تعلیم و خود مدیریتی

فعالیت فزیکی و عادت غذایی سالم میتوانند خطر ابتلاء به دیابت نوع 2 را کاهش بدهند و همچنین اگر به دیابت نوع 2 مبتلا باشید، رکن اصلی تداوی هستند. 

فعالیت فزیکی و ورزش در دیابت نوع 2

فعالیت فزیکی، همراه با تغییر عادت غذایی، اولین قدم در تداوی دیابت نوع 2 است و میتواند ضرورت به دوا را کاهش بدهد

تغییر در سبک زندگی خطر عوارض دیر رس و ضرورت به دوا را کاهش میدهد. حتی برخی از افراد میتوانند با ایجاد تغییرات اساسی در سبک زندگی خود، روند مریضی را معکوس کنند. معمولاً این به معنای اضافه وزن یا چاقی و کاهش وزن زیاد است. اغلب، کاهش وزن به میزان حداقل 5-15% لازم است. این را بهبود موقت میدانند، یعنی قند خون شما در نتیجه تغییراتیکه در سبک زندگی و وزن خود ایجاد کرده اید، طبیعی میماند، اما مریضی ممکن است دوباره برگردد. اگر هدفتان این نیست، حتی تغییرات خورد در سبک زندگی تأثیر مثبتی بر صحت شما خواهد داشت. 

تغییر عادات سبک زندگی و دستیابی به خود مدیریتی خوب نیازمند تلاش و دانش است. داکتر عمومی، شفاخانه یا خدمات شهری مثل Frisklivssentral میتوانند شما را راهنمایی و حمایت کنند. میتوانید در دورۀ اطلاع رسانی درباره جنبه های عملی دیابت نوع 2 در شفاخانه محلی خود اشتراک کنید. 

جلوگیری از عوارض دیر رس 

هدف تداوی دیابت نه تنها کاهش میزان قند خون است، بلکه کاهش خطر ابتلاء به مریضی قلبی عروقی و دیگر عوارض دیر رس دیابت (مثل کاهش بینایی، کاهش حس در پاها، آسیب به گرده و اختلال نعوظ) همچنین است. 

این عوامل بر خطر عوارض دیر رس دیابت تأثیر گذارند، بنابراین مهم است که درباره موارد ذیل با داکتر خود مشورت کنید:  

  • فعالیت فزیکی 
  • عادت 
  • کاهش وزن (اگر اضافه وزن دارید) 
  • ترک سیگار (در صورت استعمال سیگار) 
  • تنظیم قند خون و قند خون بلند مدت (HbA1c) 
  • فشار خون 
  • میزان چربی در خون (بخصوص کلسترول LDL) 

عادت سیگار کشیدن 

سیگار کشیدن خصوصاً برای افراد مبتلا به دیابت خطرناک است. اگر سیگار میکشید، باید در این رابطه با داکتر خود صحبت کنید. سیگار کشیدن خطر جدی ترین و رایج ترین عوارض دیابت مثل سکته قلبی، سکته مغزی و نارسایی گرده را افزایش میدهد. سیگار کشیدن خطر ابتلاء به بسیاری از مریضی های دیگر مرتبط با دیابت را همچنین افزایش میدهد. این عوارض شامل کاهش گردش خون در پاها و زخم پا، نارسایی قلبی، اختلال نعوظ، التهاب لثه، آب مروارید، سرطان و زوال عقل میشود. بنابراین یکی از مهمترین کارهایی که میتوانید برای حفظ صحتمندی و داشتن زندگی خوب و طولانی با وجود دیابت انجام بدهید، نکشیدن سیگار است. 

ابزار های خوب بسیاری در قالب مشاوره خوب، نرم افزار های موبایل، دوره ها و دواها وجود دارند که برای ترک سیگار به شما کمک میکنند، و داکتر تان میتواند به شما کمک کند با موفقیت سیگار را ترک کنید. 

تبلیتهای کاهش دهندۀ قند خون و انسولین 

اگر تغییرات در سبک زندگی شما تأثیر کافی نداشته باشد، ممکن است برای کاهش خطر عوارض دیر رس دیابت لازم باشد از دوا های کاهش دهندۀ قند خون و/یا انسولین (و احتمالاً دوا های دیگر) استفاده کنید. اگر دوایی عوارض جانبی برایتان دارد، ممکن است تغییر دوا به شما کمک کند. در مورد اپشنهای خود با داکتر تان صحبت کنید و اگر دوا هایی که مصرف میکنید عوارض جانبی برایتان دارد، آن را با داکتر در میان بگذارید. 

دیابت و دندان 

اگر دیابت دارید، بسیار مهم است که دندانها و لثۀ تان را تمیز نگهدارید (pdf). بهترین راه این است که دندانهایتان را دو دفعه در روز با خمیر دندان فلوراید دار مسواک بزنید و نخ دندان بکشید یا روزانه از مسواک بین دندانی استفاده کنید. 

دیابت هم میتواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف و هم خشکی دهان را بیشتر کند. این امر تکثیر باکتریها را آسان تر میکند و باعث ایجاد التهاب لثه میشود. التهاب لثه میتواند تنظیم قند خون را سخت تر کند و در بد ترین حالت، باعث لقی دندان ها شود.  

اگر التهاب لثۀ شدید دارید، ممکن است داکتر دندانتان ارزیابی کند که آیا واجد الشرایط استفاده از مزایای تأمین اجتماعی هستید یا نخیر.  

 

پیگیری و کنترول دیابت نوع 2

بیشتر افراد مبتلا به دیابت نوع 2 برای چکاپ به داکتر عمومی خود مراجعه میکنند ، اما پیگیری برخی همچنین در شفاخانه انجام میشود. تعداد دفعات چکاپ دیابت بر اساس ضرورتتان تنظیم میشود.  

در طول سال، نشانه های مختلف خطراتِ عوارض دیابت باید بررسی شوند. اگر تمام این نشانه های خطر تحت کنترول باشند، خطر عوارض به میزان چشمگیری کاهش مییابد. این را اغلب «چکاپ سالانه» مینامند، اما میتوان آن را طی چند نوبت با داکتر تقسیم کرد و انجام داد. 

گلوکوز خون بلند مدت باید مرتباً اندازه گیری شود (هر سه تا شش ماه) و میانگین قند خونتان را در شش تا هشت هفته سابق نشان میدهد. هدف گلوکوز خون بلند مدتتان باید با شما تطابق داده شود، اما هدف بیشتر افراد این است که گلوکوز خون بلند مدت حدود 53 mmol/mol باشد. 

برای افراد جوانتری که نسبتاً آسان به اهداف تداوی میرسند، اهداف تداوی حدود 48 mmol/mol میتواند مناسب باشد، و برای مسن ترین افراد، اهداف تداوی بین 53 تا 64 mmol/mol میتواند مناسب باشد. 

دیابت میتواند باعث ایجاد رتینوپاتی دیابتی شود که مریضی شبکیه چشم است. اگر تداوی نشود، میتواند باعث کاهش بینایی و در بدترین حالت، نابینایی شود. 

افراد مبتلا به دیابت باید هر دو سال یا به دفعات بیشتر از شبکیه عکسبرداری کنند تا تغییرات بررسی شوند. داکتر عمومیتان شما را ریفر میدهد.   

افراد مبتلا به دیابت باید دست کم هر سال عملکرد گرده خود را با تست خون و سمپل ادرار بسنجند. افزایش مقدار پروتئین در ادرار نشانه آسیب اولیه به گرده است. علائم آسیب گرده باید زود تشخیص داده شود. بعد از آن برای محافظت از گرده ها، میتوان تداوی دیابت را تغییر داد. 

افراد مبتلا به دیابت برای تست حساسیت کف پا و جلوگیری از ایجاد زخم پا باید سالانه معاینه پایشان را انجام بدهند. 

همه افراد مبتلا به دیابت باید حداقل یکبار در سال فشار خونشان را اندازه گیری کنند و اگر وضعیت فشار خونشان خوب نباشد، تعداد دفعات اندازه گیری بیشتر میشود. 

فشار خون بطور کلی باید 135/85 mmHg یا کمتر باشد، اما در افراد مسن فشار خون کمی بالاتر اغلب مناسب است. 

فشار خون پائین خطر بسیاری از رایج ترین و جدی ترین عوارض دیابت مثل سکته قلبی، سکته مغزی، نارسایی قلبی و نارسایی گرده را کاهش میدهد. 

حد اقل باید سال یک دفعه سطح چربیهای مختلف در خون خود را اندازه گیری کنید و اگر سطح آن خوب نیست، تعداد دفعات اندازه گیری را بیشتر کنید. عوامل متعددی در نظر گرفته میشوند، اما تأکید خاص بر این است که کلسترول LDL به اندازه کافی پائین باشد. اگر نمیتوانید عادت غذایی سالمی را حفظ کنید، سطح بسیار بالای کلسترول LDL اغلب باید با دوا تداوی شود. 

​Nasjonal faglig retningslinje for diabetes (IS-2685). https://helsedirektoratet.no/retningslinjer/diabetes

محتوی فراهم شده توسط Helsedirektoratet

آخرین اپدیت 1403 حمل 2, پنجشنبه