Pierwszy przypadek zarażenia człowieka mpox miał miejsce w Demokratycznej Republice Konga (DRK) w 1970 roku. Od lat osiemdziesiątych dwudziestego wieku liczba przypadków w kilku krajach, głównie w DRK i Nigerii powoli rośnie. Prawdopodobnie wynika to z faktu, że w 1980 roku zaprzestano szczepień na ospę.
W 2022 roku rozpoczęła się ogólnoświatowa epidemia mpox (podtyp II), która rozprzestrzeniała się głównie przez kontakty seksualne. Od 2023 roku w DRK zaobserwowano gwałtowny wzrost liczby zakażeń mpox (podtypem I). 14 sierpnia 2024 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła tę epidemię międzynarodowym kryzysem zdrowia publicznego. Dotyczy to w szczególności DRK, ale także coraz większej liczby innych krajów afrykańskich.
Ryzyko zarażenia w Norwegii jest niskie.
Jak dochodzi do zarażenia mpox?
Zarażenie między ludźmi zazwyczaj ma miejsce poprzez bliski kontakt z wysypką i płynami ustrojowymi. Kontakt seksualny z zakażoną osobą zwiększa ryzyko zakażenia. Do zarażenia może dojść także w wyniku kontaktu z kroplami wydzielin pochodzących z kaszlu i kichanie, jednak kontakt taki musiałby być długotrwały.
Wirus obecny jest w nasieniu po długim czasie od wyzdrowienia, jednak nie wiadomo, czy może to prowadzić do dalszego zakażania innych. Przez 12 tygodni od powrotu do zdrowia zaleca się stosowanie prezerwatyw podczas stosunku.
W krajach afrykańskich, w których choroba występuje naturalnie, wirus przenosi się z gryzoni na ludzi.
Jak długo może trwać zarażenie przed wystąpieniem objawów?
Od momentu zakażenia do zachorowania mija zazwyczaj od 6 do 13 dni (czas inkubacji), jednak może to potrwać krócej lub dłużej, nawet do 21 dni.
Do zarażenia innych dojść może jedynie po wystąpieniu objawów. Oznacza to, że zarażenie w okresie inkubacji, przed wystąpieniem choroby, nie jest możliwe.
Jakie są objawy mpox?
Najczęstsze objawy mpox to:
- wysypka i gorączka (powyżej 38°C)
- obrzęk i ból węzłów chłonnych
- ból gardła
- ból głowy
- osłabienie
- bóle mięśni
Wysypka zamienia się w pęcherze, które zamieniają się w strupy, a następnie wysychają i odpadają. Mogą po niej pozostać blizny.
Wysypka zwykle rozpoczyna się po zarażonej stronie ciała. Podczas wybuchu epidemii w 2022 r. u wielu osób wystąpiła wysypka wokół narządów płciowych oraz w okolicy pośladków i odbytnicy. U wielu zakażonych doszło do powstania jedynie kilku pęcherzy.
Wysypka może wystąpić również na innych częściach ciała, takich jak twarz, usta lub dłonie. U niektórych osób wysypka występuje na dłoniach i podeszwach stóp. W ciężkich przypadkach wysypka może rozprzestrzenić się na resztę ciała. Może wtedy przypominać ospę wietrzną.
Niektóre osoby odczuwają ból w miejscach objętych wysypką, a także w obrębie węzłów chłonnych.
Dzieci, kobiety w ciąży i osoby z osłabionym układem odpornościowym są bardziej narażone na ciężki przebieg mpox.
Choroba zazwyczaj trwa od 2 do 4 tygodni. Chory zaraża od momentu wystąpienia objawów do odpadnięcia strupów i pojawienia się w ich miejscu nowej skóry (około 3 tygodnie).
Testy, badanie i leczenie
W przypadku narażenia na zakażenie należy zwrócić uwagę na wymienione powyżej objawy chorobowe.
W przypadku podejrzenia o zakażenie mpox należy unikać bliskiego kontaktu z innymi osobami, jak również skontaktować się z lekarzem. Objawy mogą być podobne do objawów wielu innych powszechnie występujących chorób. Dlatego ważne jest, aby zbadał cię lekarz, który rozważy, czy należy wykonać test. Wykonanie testu na zarażenie nie jest możliwe przed wystąpieniem objawów choroby.
Większość osób nie potrzebuje leczenia poza ewentualnym łagodzeniem objawów za pomocą leków przeciwgorączkowych lub przeciwbólowych.
Tylko w rzadkich przypadkach dochodzi do ciężkiego przebiegu choroby lub konieczności hospitalizacji.
Badania, testy i leczenie są bezpłatne.
Szczepionka przeciwko mpox
Przeciwko mpox można się zaszczepić. Szczepienie można przyjąć zarówno przed, jak i po zarażeniu. Szczepienie proponuje się osobom, u których ryzyko zarażenia małpią ospą jest zwiększone.
Niekiedy szczepienie proponuje się osobom, które były narażone na zarażenie małpią ospą. W każdym przypadku przeprowadzona zostaje indywidualna ocena. Przyjęcie szczepienia po kontakcie z wirusem nie musi zapobiec zachorowaniu, ale może złagodzić przebieg choroby. Szczepionka zapewnia najlepszą ochronę, jeśli zostanie podana w ciągu kilku dni od zakażenia, a jeśli zostanie podana po wystąpieniu objawów prawdopodobnie nie przyniesie to żadnego skutku lub też będzie on niewielki.
Podróże
Podróżowanie do krajów, w których dochodzi do zakażeń mpox, nie jest obecnie odradzane.
Osoby planujące podróż lub pobyt w obszarze, gdzie odnotowano przypadki zachorowania na mpox powinny:
- rozeznać się w sytuacji w miejscu docelowym i postępować zgodnie z miejscowymi zaleceniami rządowymi
- unikać bliskiego kontaktu z chorymi osobami
- unikać kontaktu z wieloma/przypadkowymi partnerami seksualnymi
- unikać bliskiego kontaktu ze zwierzętami, zarówno żyjącymi, jak i martwymi
- unikać jedzenia mięsa, które nie zostało poddane obróbce termicznej lub tak zwanego „bushmeat”, czyli mięsa pozyskiwanego z dzikich zwierząt lądowych
Jak zawsze, istotnym środkiem zapobiegania zakażeniu jest odpowiednia higiena rąk.